Công trình phục dựng bảo tồn, tôn tạo chùa Hưng Phúc - thờ danh nhân Á Vương Đào Cam Mộc xây dựng trên khuôn viên cũ, với quy mô diện tích hơn 4.000 m 2 và phấn đấu hoàn thành nhân dịp lễ giỗ lần thứ 1008 của Thái sư Á Vương Đào Cam Mộc.

Theo sử sách, Đào Cam Mộc quê ở xã Định Tiến, sau khi cha mất ông được mẹ đưa về quê ngoại tại xã Yên Trung (huyện Yên Định). Vốn là người thông minh, quyết đoán, có lần vua Lê Đại Hành về Thanh Hóa tuần du sông Mã (đoạn chảy qua xã Yên Trung) thuyền bị mắc cạn, Đào Cam Mộc đã dùng sức khỏe và sự thông minh đưa đoàn thuyền vượt qua bãi cạn. Từ đó, ông được vua Lê tin dùng, dần thăng chức Chi hậu (hầu cận vua).

Năm Ất Tỵ 1005, vua Lê qua đời, thái tử Long Việt cùng ba người em khác là Đông Thành vương Lê Long Tích, Trung Quốc vương Lê Long Kính và Khai Minh vương Lê Long Đĩnh giằng co ngôi vị hơn 8 tháng, đến tháng( 10-1005), Lê Long Việt đánh bại Đông Thành Vương khiến phải bỏ chạy vào đất Cử Long, Lê Long Việt lại đuổi bắt, Đông Thành Vương chạy sang Chiêm Thành, chưa đến nơi thì bị người hầu Châu Thạch Hà giết ở cửa biển Cơ La. Lê Long Việt lên ngôi, tức Trung Tông Hoàng Đế, ở ngôi được 3 ngày thì bị Lê Long Đĩnh giết chết, rồi lên ngôi vua. Bề tôi hoảng sợ, đều chạy trốn, chỉ có Điện tiền quân là Lý Công Uẩn ôm xác mà khóc và Chi hậu Đào Cam Mộc lo chầu hầu.

Vua Long Đĩnh (1005-1009) lên ngôi làm nhiều việc gàn dở, thích dâm đãng, tàn bạo, trong nước lòng dân oán than, bên ngoại giặc Tống lăm le xâm lược.

Trong cuốn “Văn tài võ lược xứ Thanh” có viết “bấy giờ ở hương Diên Uẩn, châu Cổ Pháp có cây gạo bị sét đánh. Dân ở đây đến xem vết sét đánh, nhà sư Vạn Hạnh ở chùa Lục Tổ gần đó đến xem và giảng rằng vua thì còn non yếu, bề tôi cường thịnh, họ Lê sẽ mất, họ Lý sẽ nổi lên…

Sau đó, nhà sư Vạn Hạnh vào kinh đô Hoa Lư tìm gặp Lý Công Uẩn và nói rằng: “Mới rồi tôi thấy chữ bùa sấm lạ, biết họ Lý cường thịnh, tất dấy lên cơ nghiệp, nay xem trong thiên hạ người họ Lý rất nhiều, nhưng không ai bằng Thân vệ là người khoan thứ, nhân từ được lòng dân…

Tháng 7, ngày Tân Hợi, năm Kỷ Dậu (1009), vua Lê Ngọa Triều băng hà, thái tử còn bé, Lý Công Uẩn cùng với Hữu điện tiền chỉ huy sứ là Nguyên Đê mỗi người đem 500 quan Tùy Long vào làm túc vệ. Theo sách Đại Việt Sử ký toàn thư, khi ấy Chi hậu Đào Cam Mộc nhân lúc vắng nói với Lý Công Uẩn rằng: "Bấy nay, chúa thượng ngu tối và bạo ngược, làm nhiều việc bất nghĩa, nên trời không cho hưởng thọ mà con nối thì thơ ấu, không thể kham nổi việc lớn đầy khó khăn, trăm sự đều phiền nhiễu, thần linh không ưa, dân chúng nháo nhác tìm chân chúa”… Trong bối cảnh đó, Đào Cam Mộc nói với triều thần rằng “hiện nay dân chúng khác lòng, trên dưới lìa ý, mọi người chán ghét tiên đế hà khắc bạo ngược, không muốn theo về vua nối mà đều có lòng suy tôn quan Thân vệ, bọn ta không nhân lúc này cùng nhau sách lập Thân vệ làm thiên tử, lỡ bối rối có xảy tai biến gì, chúng ta có giữ được cái đầu không? Mọi người vui vẻ nghe lời, dìu Lý Công Uẩn lên điện, tôn lên ngôi Hoàng đế, trăm quan đều quỳ dưới sân, tung hô vạn tuế”. Tháng 10 năm Kỷ Dậu (1009), Lý Công Uẩn lên ngôi vua, đó là vua Lý Thái Tổ - vị vua mở đầu vương triều Lý.

Mùa xuân năm 1010, Lý Thái Tổ về Kinh Bắc thăm tổ đường và tiến hành khảo sát chuẩn bị cho công cuộc dời đô về Thăng Long. Tháng 6-1010, Lý Thái Tổ phong Đào Cam Mộc chức Thiên Đô tiên phong tướng quân chỉ huy cuộc dời đô.

Tương truyền, khi được vua giao trọng trách dời đô, Đào Cam Mộc đã chuẩn bị hai đoàn thuyền gồm 300 chiếc, một ngả đi đường biển tiến về thành Đại La, một ngả nơi sông Nhi cũng lên thành Đại La. Khi thuyền đến chân thành thấy hai con rồng vàng hiện ra chào đón nhà vua, từ đó gọi là kinh thành Thăng Long.

Sau khi lên ngôi, vua Lý Thái Tổ phong Đào Cam Mộc làm Nghĩa Tín hầu và được nhà vua gả con gái trưởng là An Quốc công chúa làm vợ. Khi mất, ông được vua truy tặng hàm Thái sư, tước Á vương và cho dựng miếu thờ ở quê nội là chùa Hưng Phúc, làng Trang Lang (nay là làng Lang thôn), xã Định Tiến, quê ngoại là làng Nam Thạch xã Yên Trung và làng Bùi Hạ (xã Yên Phú).

Bà con nhân dân thôn Lang Thôn xã Định Tiến  thờ phụng Ngài tại nhà văn hóa thôn.

Sau bao biến cố thăng trầm của lịch sử, nơi thờ tự Thái sư Á vương Đào Cam Mộc ở quê nội chùa Hưng Phúc, xã Định Tiến bị tàn phá, xuống cấp nghiêm trọng, xong được sự quan tâm của các cấp, các ngành từ Trung ương đến địa phương và đóng góp của con cháu họ Đào cả nước, năm 2019 huyện Yên Định phối hợp cùng với xã Định Tiến và nhà thầu thi công là Công ty cổ phần thương mại Thăng Long- Hoa Lư đã động thổ dự án bảo tồn, tôn tạo chùa Hưng Phúc - Đền thờ Thái sư Á Vương Đào Cam Mộc, với tổng kinh phí đầu tư trên 20 tỷ đồng, trong đó được kinh phí của huyện Yên Định hỗ trợ và nhân dân làng Lang Thôn đóng góp hơn 5 tỷ đồng ... Công trình phục dựng bảo tồn, tôn tạo chùa Hưng Phúc - thờ danh nhân Á Vương Đào Cam Mộc xây dựng trên khuôn viên cũ, với quy mô diện tích hơn 4.000 m 2; được thiết kế nhà tiền bái và nhà thờ chính hình chữ đinh; toàn bộ cột nhà tiền bái và nhà thờ chính đều bằng gỗ tứ thiết nhóm A, cùng các hạng mục khác,... đến nay đang khẩn trương phấn đấu hoàn thành nhân dịp lễ giỗ lần thứ 1008 của Thái sư Á Vương Đào Cam Mộc.

Công trình phục dựng bảo tồn, tôn tạo chùa Hưng Phúc - thờ danh nhân Á Vương Đào Cam Mộc đáp ứng nguyện vọng thờ cúng văn hóa tâm linh, biểu thị sự thành kính, biếtơn công đức của vị đệ nhất công thần triều Lý; giúp các thế hệ mai sau hiểu rõ hơn và tưởng nhớ đến công ơn của vị Thái sư Á vương Đào Cam Mộc tài đức xuất chúng trong lịch sử dân tộc Việt Nam cuối thế kỷ X, đầu thế kỷ XI.

Ban biên tập TTTĐT xã Yên Trung